දේශීය ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමක් සිදු වුනොත් එහි බලපෑම කුමක්ද? මෙය කාලයක් තිස්සේ කිහිප දෙනෙකු විසින්ම අසමින් සිටින ප්‍රශ්නයක්. ගොඩක් වෙලාවට වැඩි කල් නොගොස් මේ ප්‍රශ්නයට නියම පිළිතුර නියම තැන් වලින්ම ලැබෙයි. මේ වගේ ප්‍රශ්නයකට පැත්තක ඉඳලා දෙන්න පුළුවන් අනුමාන පිළිතුරු වල ඒ තරම්ම තේරුමක් නැහැ.
කෙසේ වුවත්, අදාළ දැන් තැන් වල සිටින පුද්ගලයින් විසින් දැනටම වටින් ගොඩින් කියා තිබෙන දේවල් අනුව විය හැකි දේ ගැන යම් අදහසක් ගන්න පුළුවන්. එහෙම කියා තිබෙන එක දෙයක් වන්නේ මෙවැන්නක් කරනවානම් කරන්නේ ස්වේච්ඡා පදනම මත කියන එක.
ලංකාව දේශීය ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමක් කළොත් එය කරන විදිහ ඝානාව ඔය වැඩේ කරපු විදිහට කිට්ටු විදිහක් වෙන්න ඉඩ තිබෙනවා. ඉතා කෙටියෙන් කිවුවොත්, ඝානාව බැඳුම්කර වල අවසන් ගෙවීම කප්පාදු කළේ නැහැ. ඔවුන් කළේ කල් පිරෙන කාලය දිගු කිරීම සහ කූපන් පොලී අනුපාතික සීමා කරන එකයි. මේ වගේ ක්‍රමයකින් ලංකාවටත් අවශ්‍ය ඉලක්ක වලට පහසුවෙන්ම යන්න පුළුවන්.
දැන් මම ඝානාව කරපු දේ තරමක් විස්තරාත්මක ලෙස ඉදිරිපත් කරන්නම්. බැඳුම්කර වලින් විශාල කොටසක් හා අදාළව ඝානාව කළේ අලුතෙන් බැඳුම්කර 12ක් නිකුත් කරලා දැනට නිකුත් කර තිබෙන බැඳුම්කර එම අලුත් බැඳුම්කර සමඟ හුවමාරු කිරීමේ අවස්ථාව ලබා දීමයි. මේ අලුත් බැඳුම්කර 2027 සිට 2038 දක්වා කාලය තුළ කල් පිරෙනවා. කල් පිරීමේ කාලය වැඩි වෙද්දී කූපන් පොලී අනුපාතික 8.35% සිට 10% දක්වා ක්‍රමික ලෙස වැඩි වෙනවා. ඒ පහත ආකාරයටයි.
1. 2023-GC-1 බැඳුම්කරය: කල් පිරීම 2027, කූපන් පොලිය 8.35%, ප්‍රතිශතය 9%
2. 2023-GC-2 බැඳුම්කරය: කල් පිරීම 2028, කූපන් පොලිය 8.50%, ප්‍රතිශතය 9%
3. 2023-GC-3 බැඳුම්කරය: කල් පිරීම 2029, කූපන් පොලිය 8.65%, ප්‍රතිශතය 9%
4. 2023-GC-4 බැඳුම්කරය: කල් පිරීම 2030, කූපන් පොලිය 8.80%, ප්‍රතිශතය 9%
5. 2023-GC-5 බැඳුම්කරය: කල් පිරීම 2031, කූපන් පොලිය 8.95%, ප්‍රතිශතය 8%
6. 2023-GC-6 බැඳුම්කරය: කල් පිරීම 2032, කූපන් පොලිය 9.10%, ප්‍රතිශතය 8%
7. 2023-GC-7 බැඳුම්කරය: කල් පිරීම 2033, කූපන් පොලිය 9.25%, ප්‍රතිශතය 8%
8. 2023-GC-8 බැඳුම්කරය: කල් පිරීම 2034, කූපන් පොලිය 9.40%, ප්‍රතිශතය 8%
9. 2023-GC-9 බැඳුම්කරය: කල් පිරීම 2035, කූපන් පොලිය 8.55%, ප්‍රතිශතය 8%
10. 2023-GC-10 බැඳුම්කරය: කල් පිරීම 2036, කූපන් පොලිය 9.70%, ප්‍රතිශතය 8%
11. 2023-GC-11 බැඳුම්කරය: කල් පිරීම 2037, කූපන් පොලිය 9.85%, ප්‍රතිශතය 8%
12. 2023-GC-12 බැඳුම්කරය: කල් පිරීම 2038, කූපන් පොලිය 10.00%, ප්‍රතිශතය 8%
හුවමාරු කිරීමේ අවස්ථාව දෙනවා කිවුවත්, එයින් අදහස් වෙන්නේ ඉහත කී බැඳුම්කර වලින් කැමති එකක් එක්ක හුවමාරු කරගන්න පුළුවන් කියන එක නෙමෙයි. දැන් තියෙන බැඳුම්කරයක් වෙනුවට ඔය බැඳුම්කර දොළහෙන්ම යම් ප්‍රමාණයක් ලැබෙනවා. අන්තිමට තියෙන්නේ ඒ විදිහට ලැබෙන අනුපාතය. 2023 වර්ෂයෙන් පසුව කල් පිරෙන ඕනෑම බැඳුම්කරයක් හුවමාරු කර ගනිද්දී ඒ වෙනුවට ඔය අනුපාතයට බැඳුම්කර වෙන් කෙරෙනවා.
අපි හිතමු 2024දී කල් පිරෙන රුපියල් 100ක බැඳුම්කරයක් ඔය විදිහට හුවමාරු කළා කියලා. දැන් ඒ වෙනුවට 2027 කල් පිරෙන රුපියල් 9ක බැඳුම්කරයක් ලැබෙනවා. 2028 කල් පිරෙන තවත් රුපියල් 9ක බැඳුම්කරයක් ලැබෙනවා. ඔය විදිහට ගිහින් අන්තිම රුපියල් 8 වෙනුවෙන් 2038 කල් පිරෙන බැඳුම්කරයක් ලැබෙනවා.
අවසාන වශයෙන් පොරොන්දු වූ මුල් මුදල ඒ විදිහටම ලැබෙනවා. නමුත් 2024දී නෙමෙයි. 2027-2038 කාලය තුළ කොටස් වශයෙන්. එම කාලය තුළ එක් එක් කොටස වෙනුවෙන් 8.35% සිට 10% දක්වා වන කූපන් පොලියකුත් ලැබෙනවා.
සාමාන්‍ය තත්ත්වය ඔය වගේ වුනත් 2023 වසර තුළ කල් පිරෙන බැඳුම්කර වෙනුවෙන් විශේෂයක් කරලා තිබෙනවා. එම බැඳුම්කර ඉහත අලුත් බැඳුම්කර දොළහ එක්ක හුවමාරු නොකර මුල් හත එක්ක පමණක් හුවමාරු කරගන්න පුළුවන්. ඒ මේ විදිහට.
1. 2023-GC-1 බැඳුම්කරය: කල් පිරීම 2027, කූපන් පොලිය 8.35%, ප්‍රතිශතය 15%
2. 2023-GC-2 බැඳුම්කරය: කල් පිරීම 2028, කූපන් පොලිය 8.50%, ප්‍රතිශතය 15%
3. 2023-GC-3 බැඳුම්කරය: කල් පිරීම 2029, කූපන් පොලිය 8.65%, ප්‍රතිශතය 14%
4. 2023-GC-4 බැඳුම්කරය: කල් පිරීම 2030, කූපන් පොලිය 8.80%, ප්‍රතිශතය 14%
5. 2023-GC-5 බැඳුම්කරය: කල් පිරීම 2031, කූපන් පොලිය 8.95%, ප්‍රතිශතය 14%
6. 2023-GC-6 බැඳුම්කරය: කල් පිරීම 2032, කූපන් පොලිය 9.10%, ප්‍රතිශතය 14%
7. 2023-GC-7 බැඳුම්කරය: කල් පිරීම 2033, කූපන් පොලිය 9.25%, ප්‍රතිශතය 14%
මෙයින් අදහස් වන්නේ 2023 කල් පිරෙන බැඳුම්කර වෙනුවෙන් පමණක් මුල් මුදල ටිකක් කලින් ආපසු ලැබෙනවා කියන එකයි. මුල් මුදල ආපසු ගන්න 2038 දක්වා ඉන්න අවශ්‍ය නැහැ. 2033 දක්වා සිටියහම ඇති.
තවත් වැදගත් කරුණක්. ඔය අලුත් බැඳුම්කර දොළහෙන් කොයි එකකට වුනත් සඳහන්ව තිබෙන කූපන් පොලිය ඒ විදිහටම මුදලින් ලැබෙන්නේ 2027 වර්ෂයෙන් පසුවයි. ඊට කලින් අදාළ දිනයේදී මුදලෙන් ලැබෙන්නේ 5%ක් පමණයි. ඉතිරි කොටස ගෙවන්නේ බැඳුම්කර වලින්. උදාහරණයක් විදිහට 2023-GC-1 වෙනුවෙන් මුදලින් 5%ක් සහ බැඳුම්කර වලින් 3.35%ක්. 2023-GC-7 වෙනුවෙන් මුදලින් 5%ක් සහ බැඳුම්කර වලින් 4.25%ක්. මේ විදිහට පොලී වල කොටසක් වෙනුවෙන් ලැබෙන බැඳුම්කර වලටත් 2027 සිට ඔය පිළිවෙලටම මුදලින් කූපන් පොලී ලැබෙනවා.
මේ ක්‍රම දෙකට අමතරව ආයතනික නොවන පුද්ගල ආයෝජකයින් සඳහා වෙනම ක්‍රමයක් තිබෙනවා. ඔවුන්ට මුල් මුදලින් 50%ක් 2027දීත් ඉතිරි 50% 2028දීත් ලැබෙන පරිදි වෙනත් බැඳුම්කර දෙකක් ලබා ගන්න පුළුවන්. ඒ වෙනුවෙන් 2023 සිටම 10%ක කූපන් පොලියක් මුදලින්ම ලැබෙනවා. විශ්‍රාමිකයන්ටනම් 15%ක කූපන් පොලියක් ලැබෙනවා. කොහොම වුනත්, බැඳුම්කර වලින් වැඩි කොටසක් හුවමාරු වෙන්නේ මුලින් කියපු ක්‍රමයට.
මේ වැඩෙන් රජයට ලැබෙන වාසිය කුමක්ද?
ලංකාවේ වගේම ඝානාවේ IMF වැඩපිළිවෙළ හදලා තියෙන්නෙත් වැඩපිළිවෙළ ඉදිරියට යද්දී ප්‍රාථමික අයවැය ශේෂය අතිරික්තයක් වෙන විදිහට. කිසියම් රටක් විසින් ප්‍රාථමික අයවැය අතිරික්තයක් එක දිගටම පවත්වා ගත්තොත්, යම් නිශ්චිත අවම ආර්ථික වර්ධනයක් තිබෙනවානම්, කවදා හරි දවසක ඒ රටේ ණය ගෙවිලා අවසන් වෙනවා. දවස තීරණය වෙන්නේ ප්‍රාථමික අයවැය අතිරික්තය කීයද, සාමාන්‍ය ආර්ථික වර්ධන වේගය කොපමණද, දදේනියට සාපේක්ෂව දැන් ණය බර කොපමණද යන කරුණු මත. මේ අතරවාරයේ යම් කාලයක් යන තුරු තවදුරටත් ණය ඉහළ යන නමුත් දදේනි ප්‍රතිශතයක් ලෙස ණය අඩු වෙනවා. මෙය සිදු වෙන විදිහ ගණිතය උපයෝගී කරගෙන පෙන්වන්න පුළුවන්. එය පසුවට තියමු.
ප්‍රාථමික අයවැය අතිරික්තයක් එක දිගටම තියෙනවා කියන්නේ රජයට ණය ගන්න අවශ්‍ය වෙන්නේ දැනට අරගෙන තිබෙන ණය පියවන්න සහ පොලී ගෙවන්න පමණයි කියන එක. දැනට අරගෙන තිබෙන ණය කොහොමටත් කවදා හරි ගෙවී අවසන් වෙනවානම්, ණය ප්‍රතිවුහගත කිරීමකදී වෙන්නේ රජය විසින් ණය ගෙවන විදිහ සැලසුම් කරගැනීමක් කියා කියන්නත් පුළුවන්. කල් පිරෙන කාලය දිගු කිරීම මගින් මේ වැඩේ ප්‍රසස්ථම විදිහට කරන්න පුළුවන්. මේ කතාව මේ විදිහටම ලංකාවටත් අදාළයි.
දැන් මෙතැනදී කිසිම ණය කපා හැරීමක් සිදු වෙන්නේ නැහැ. පොලිය වුනත් නොගෙවා ඉන්නේ නැහැ. ණය ආපසු ගෙවන්න වැඩි කාලයක් ගත්තත් ඒ කාලය වෙනුවෙන් සාධාරණ පොලියක් ගෙවනවා. හැබැයි කිසිදු වසරකදී රජය ණය ගෙවාගන්න බැරුව හිරවෙන්නේ නැහැ. ඕනෑම වසරකදී ණය හා පොලී ආපසු ගෙවීම් රජයේ ආදායමෙන් යම් ප්‍රතිශතයක් නොඉක්මන විදිහට තමයි කල් පිරීම් ආකෘතිය වෙනස් කරගෙන තියෙන්නේ. ඒ කියන්නේ රජය පැත්තෙන් ප්‍රශ්නය විසඳිලා.
රජය පැත්තෙන් ප්‍රශ්නය විසඳුනා කියලා හරියන්නේ නැහැනේ. ණයහිමියන්ගේ පැත්තෙනුත් මේ වැඩේ ආකර්ශනීය විය යුතුයි. ඒක වෙන්නේ මෙහෙමයි.
ඝානාව සැලසුම් කරන්නේ උද්ධමනය 8% මට්ටමේ තියාගන්න. ඒ අනුව, 8.3%-10% අතර පොලියක් කියන්නේ උද්ධමනය ඉක්මවන සාධාරණ පොලියක්. සාමාන්‍ය අගයක් ලෙස ගත්තොත් 1.15%ක මූර්ත පොලියක්. ඒක නරකම පොලියක් නෙමෙයි. නමුත්, වසරකින් ලැබෙන්න තිබෙන සල්ලි වසර 15කින් ලැබෙනවා කියන්නේ ඔය කාලය ඇතුළත හිරවීමක් වෙන්න පුළුවන් කියන එක. මේ අවදානම නිසා ණයහිමියෙක් තමන්ගේ බැඳුම්කර හුවමාරු කර ගැනීම ගැන දෙවරක් හිතනවා.
ඉහත කී ද්‍රවශීලතා ප්‍රශ්නයට විසඳුමක් විදිහට ඝානාව ද්‍රවශීලතා අරමුදලක් හදලා තිබෙනවා. ඒ වගේම එම අරමුදලෙන් පහසුකම් ලබා ගැනීම සඳහා යොදාගත හැක්කේ අලුතෙන් නිකුත් කළ බැඳුම්කර වර්ග පමණයි. පරණ බැඳුම්කර තියලා මේ පහසුකම ලබා ගන්න බැහැ. ගොඩක් බැංකු තමන්ගේ බැඳුම්කර හුවමාරු කරන්න පෙළඹී තියෙන්නේ මේ සීමා කිරීම නිසා.
ලංකාවේ වැඩසටහනේ ඉලක්කය උද්ධමනය 5% මට්ටමේ තියාගෙන පොලී අනුපාතික 6.7% වගේ මට්ටමක තියා ගන්න එක. ඒ කියන්නේ ඝානාවේ ක්‍රමයට යනවානම් 6.7% කූපන් පොලියක් ගෙවමින් කල් පිරීමේ කාලය දිගු කිරීමක්. ඔය මට්ටමේ කූපන් පොලියක් වෙනුවෙන් තමන්ගේ බැඳුම්කර හුවමාරු කරගන්න ලංකාවේ බැංකු ඇතුළු ණයහිමියෝ කැමති නොවෙන්න පුළුවන්. කාලයකට පෙරම (2014දී) 2044දී කල් පිරෙන බැඳුම්කර නිකුත් කරලා තියෙන්නේ 13.5% තරම් ඉහළ කූපන් පොලියකට. ඒ අර්බුද එන්න ගොඩක් කලින්. ඒ නිසා, 2044 වැනි ඈත වර්ෂයක් දක්වා කල් පිරීමේ කාලය දිගු කළත්, ඔය මට්ටමේ ඉහළ කූපන් පොලියක් ගෙවන්නේ නැත්නම් කවුරුවත් තමන්ගේ බැඳුම්කර හුවමාරු කර ගනියි කියලා හිතන්න අමාරුයි.
කලින් කියපු පරිදි, 2044 වගේ ඈත වසරකදී කල් පිරෙන බැඳුම්කර ස්වේච්ඡාවෙන් ප්‍රතිව්‍යුහගත කරන එක වෙන්න තිබෙන ඉඩකඩ ඉතාම අඩුයි. මොකද රජයේ සහ මහ බැංකුවේ ඉලක්කය උද්ධමනය 5% මගේ මට්ටමක තියාගන්න එකනම් 13.5% වගේ කූපන් පොලියක් ඔය ඉලක්කයට ගැලපෙන්නේ නැහැ. ගැලපෙන්නේ 7% ආසන්න කූපන් පොලියක්. නමුත්, 13.5% පොලියක් ලැබෙන්න තියෙද්දී ණය හිමියෙක් කැමැත්තෙන්ම අඩු කූපන් පොලියක් භාර ගන්නෙත් නැහැ.
කෙටිකාලීනව කල් පිරෙන බැඳුම්කර වලට මේ කතාව අදාළ නැහැ. අවුරුද්දකට පමණ පසුව පොලී අනුපාතික 7% වගේ මට්ටමකට අඩු වෙලා ඉදිරි වසර 20ක පමණ කාලය පුරාවට ඒ මට්ටමේ පවතිනවා කියලා පේනවානම් දිගුකාලීනව 8%ක කූපන් පොලියක් ලැබෙන බැඳුම්කරයකට මාරු වෙන එක ණයහිමියන්ට වාසිදායක තේරීමක්. ඒ නිසා යම් ස්වේච්ඡා හුවමාරුවක් වෙන්න පුළුවන්. හැබැයි එවැන්නක් විය හැක්කේ සාර්ව ආර්ථික වැඩපිළිවෙළ එකදිගටම ක්‍රියාත්මක වීම පිළිබදව තිබෙන විශ්වාසය මත පදනම්වයි.
එවැනි විශ්වාසයක් බැංකු ඇතුළු දේශීය ණයහිමියන්ට තිබෙනවද? මම හිතන්නේ එවැනි විශ්වාසයක් නැහැ. ඉදිරි කාලයේ සිදු විය හැකි දේශපාලන ප්‍රවණතා නිසා අනාගතයේ බොහෝ දේවල් වෙන්න පුළුවන්. මේ වැඩපිළිවෙළ මේ විදිහටම අවුරුදු විස්සක් තිහක් එක දිගටම ක්‍රියාත්මක වෙයි කියලා සහතික වෙන්න පුළුවන් කාටද?
ඉහත හේතුව නිසා කෙටිකාලීන හා මැදිකාලීන කල් පිරීම් සහිත බැඳුම්කර 8% වැනි මට්ටමක කූපන් පොලියක් ලබා දෙන දිගුකාලීන බැඳුම්කර එක්ක හුවමාරු කරන එක වුනත් අමාරු වැඩක්. මෙය කළ හැකි එක් ක්‍රමයක්නම් උද්ධමනය හා බැඳුණු කූපන් පොලී ගෙවන බැඳුම්කර නිකුත් කිරීමයි. උදාහරණයක් වෙනුවට 7%ක ස්ථිර කූපන් පොලියක් වෙනුවට උද්ධමනයට වඩා 2%කින් වැඩි කූපන් පොලියක්. උද්ධමනය 5%නම් වියදමේ වෙනසක් නැහැ. නමුත් යම් හෙයකින් උද්ධමනය සීමාව පැන්නොත් එහි පාඩුව රජයට විඳගන්න වෙනවා. මේ ආකාරයේ ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමක් කළොත් ණයහිමියන්ගේ පැත්තෙන් සාර්ව ආර්ථික වැඩපිළිවෙළ ගැන තිබෙන සැක සංකා ඉවත් වෙනවා.
