සතපහක උපත

සමහර දේවල් වල සතපහක වටිනාකමක් නැත. ලංකාවේ සතපහත් එවැනි දෙයකි. ලංකාවේ සතපහ මේ වන විට පත් වී ඇති තත්ත්වය එසේ වුවද, මේ සතපහට උජාරු අතීතයක් තිබේ. සතපහ බිහි වූ කාලයේදී තුට්ටුවක් නොවටිනා දේවල් අතර සතපහක් හෝ වටිනා දෙයක් යනු වටිනා දෙයකි.

ඉකොනොමැට්ටාගේ යාළුවෙකුට ඒ යාළුවාගේ පාසැල් යාළුවන් ආදරයට ඇමතුවේ සතපහ යනුවෙනි. ඒ, ඉකොනොමැට්ටාගේ යාළුවාගේ වටිනාකම ඒ දිනවල සතපහක වටිනාකමට සමාන වූ නිසා නොවේ. හදිසියේවත් රවුමට තිබුණානම් දෙවරක් නොසිතා හතරැස් කරන්නට හිතෙන ඔහුගේ හතරැස් මූණේ ඒ තරම් වටිනාකමක් පසුකාලීනව හඳුනාගත් අප ඇතුළු කාටවත් පෙනුණේ නැත. ඔහුට මෙසේ ආදරයට ඇමතුවේ සතපහක ලෝහ වටිනාකම සතපහකට වැඩි වූ නිසා සතපහේ කාසි උණුකර ඇණ හැදීම ප්‍රශ්නයක් වී තිබුණු මේ කාලයේ අපේ පොර ලාබෙට හදා ගත හැකිව තිබුණු හොඳම ඇණයක් වී සිටි නිසාද නොවේ. යාළුවාගේ ජපන් පැණි කොමඩු ගෙඩියක් වැනි පැණි බේරෙන හතරැස් මූණ නිසාය.

(Image: http://www.kcci.com/news/check-out-this-hot-food-trend-square-watermelons/26695364)

සතපහේ විශේෂත්වය වුණේම මේ හතරැස් හැඩයයි. ලංකාවේ මෑත කාලයේදී නිකුත් කෙරුණු එකම හතරැස් කාසිය සතපහයි. සතපහේ ලෝහයත්, ඒ නිසාම වර්ණයත්, රාජ්‍ය මුද්‍රාව වගේම රටේ නමත් වෙනස් වෙද්දී මේ හතරැස් හැඩය පමණක් සෑහෙන කාලයක් වෙනස් නොවී තිබුණේ අපේ පොර පහු වී හරහට උස යනවිට ඔහුගේ සුන්දර හතරැස් මූණ රවුම් නොවී තිබුණු ආකාරයටමය. දවාලෙ පායන චන්ද්‍රයා රෑට බැසයන්නට පෙර හතරැස් කිරීමට වුවත් හැකියාවක් තිබුණු ඔහුගේ යාළුවන් කිසිවෙකුටත් පොරගේ හතරැස් මූණේ හතරැසනම් එක අංශකයකින් හෝ වෙනස් කරන්නට බැරි විය.

(Image: http://dawgama.deviantart.com/art/Square-Moon-119094851)

අපේ පොරගේ හතරැස් මුහුණට රවුම් මුහුණක් තිබුණු ඔහුගේ පෙම්වතිය පුරුදු වී සිටියාක් මෙන් සතපහේ කාසියේ හතරැසටද අප හුරු වී සිටියත් අපේ සතපහ උපත ලැබුවේ මේ හතරැස අත මිට මොලවාගෙන නොවේ. මුලින්ම, මෙලොව එළිය දුටු සතපහේ කාසියට තිබුණේ ඉකොනොමැට්ටාගේ අළුත් ප්‍රොෆයිල් මූණ වැනි රවුම් මූණකි. සතපහ මූණ හතරැස් කරගත්තේ වයස විසිඑකක් වී වැඩිහිටියෙකු වෙන කාලයේදීය.

සතපහේ කාසියේ ඉතිහාසය ලංකාවේ රුපියල් සත භාවිතයේ ඉතිහාසය තරමටම පැරණිය. සතපහේ කාසියක් මුලින්ම නිකුත් කෙරුණේ 1870 වසරේදීය. ඒ සමඟ නිකුත් කෙරුණු කාසි කිහිපය අතරින් වටිනාම කාසිය වූයේ සතපහයි.

මේ තියෙන්නේ 1870දී එසේ නිකුත් කළ සතපහේ කාසියයි. මේ කාසිය ඇතුළු කාසි කිහිපයක් මුලින්ම නිකුත් වන්නේ 1869 ජූනි මස 18 දාතමැති ඉංග්‍රීසි රජයේ ප්‍රකාශනයක් (proclamation) අනුවය. එහෙත්, මේ ප්‍රකාශනය මඟින් රුපියල් හා සත ලංකාවේ වලංගු නිත්‍යානුකූල මුදල් ඒකකය බවට පත් වන්නේ නැත. එය සිදුවන්නේ 1871 මැයි මස 23 දාතමැති ප්‍රකාශනයක් අනුවය. මෙමඟින් රුපියල් හා සත 1872 ජනවාරි මස පළමු දින සිට ලංකාවේ වලංගු මුදල් ඒකක බවට පත් විය.

එදා මෙදාතුර ගතවුණු හරියටම වසර 144ක කාලය තුළ, කාසි හා නෝට්ටු වල බාහිර ස්වභාවයේත්, දේශීය හා බාහිර වටිනාකම් වලත් සිදුවුණු වෙනස්වීම් හැරුණු විට, මුදල් ඒකකයේ මූලික ආකෘතියේ වෙනස්කම් රහිතව රුපියල් හා සත ලංකාවේ වලංගු මුදල් ඒකකය ලෙස පැවතී ඇත. එය තවත් වසර ගණනාවක් එලෙසම පවතිනු ඇතැයි අපි ප්‍රාර්ථනා කරමු!